Praca za granicą stała się powszechnym doświadczeniem wielu Polaków. Według szacunków, ponad 2 miliony naszych rodaków pracowało lub nadal pracuje w różnych krajach Unii Europejskiej i poza nią. Jeśli należysz do tej grupy, powinieneś wiedzieć, że masz prawo do emerytury nie tylko z Polski, ale także z krajów, w których byłeś zatrudniony. W tym artykule wyjaśnimy, jak działa system emerytur zagranicznych i co należy zrobić, aby uzyskać należne Ci świadczenia.
Zasada koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE
Podstawową zasadą obowiązującą w Unii Europejskiej oraz w krajach EOG (Islandia, Liechtenstein, Norwegia) i Szwajcarii jest koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Oznacza to, że:
- Okresy ubezpieczenia z różnych krajów członkowskich są sumowane
- Każdy kraj wypłaca część emerytury odpowiadającą okresowi ubezpieczenia w tym kraju
- Nie można stracić nabytych praw do świadczeń tylko dlatego, że mieszka się w innym kraju UE
Przykładowo, jeśli pracowałeś 20 lat w Polsce, 10 lat w Niemczech i 5 lat we Francji, to każdy z tych krajów wypłaci Ci świadczenie emerytalne proporcjonalne do okresów ubezpieczenia. Oznacza to, że będziesz otrzymywać trzy oddzielne emerytury.
Jakie są warunki uzyskania emerytury zagranicznej?
Warunki przyznania emerytury różnią się w zależności od kraju. Najważniejsze czynniki to:
- Wiek emerytalny - różni się w zależności od kraju (np. w Niemczech wynosi 67 lat, we Włoszech 67 lat dla mężczyzn i 65 lat dla kobiet)
- Minimalny okres ubezpieczenia - wiele krajów wymaga minimalnego okresu składkowego (np. 5 lat), jednak dzięki zasadzie sumowania okresów, uwzględniane są lata przepracowane w innych krajach UE
- Wysokość składek - kwota emerytury zależy od wysokości zarobków i odprowadzanych składek
Gdzie złożyć wniosek o emeryturę zagraniczną?
Najważniejsza dobra wiadomość: nie musisz składać wniosków w każdym kraju, w którym pracowałeś! Procedura jest uproszczona:
- Wniosek składasz w kraju zamieszkania (np. w Polsce, w oddziale ZUS)
- W formularzu wskazujesz wszystkie kraje, w których byłeś ubezpieczony
- Instytucja, która przyjęła wniosek, przesyła go do odpowiednich instytucji w innych krajach
- Każdy kraj rozpatruje wniosek zgodnie ze swoim prawem i podejmuje decyzję o przyznaniu świadczenia
Ważna informacja!
Wniosek o emeryturę zagraniczną najlepiej złożyć 6 miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Procedura rozpatrywania wniosków jest czasochłonna i może trwać nawet kilkanaście miesięcy.
Jakie dokumenty są potrzebne?
Przy składaniu wniosku o emeryturę z uwzględnieniem okresów zagranicznych potrzebujesz:
- Dowód osobisty lub paszport
- Formularz wniosku o emeryturę (w Polsce - formularz EMP)
- Formularz E207 PL (informacje o przebiegu ubezpieczenia w Polsce)
- Dokumenty potwierdzające pracę za granicą, np.:
- Umowy o pracę
- Świadectwa pracy
- Odcinki płac
- Zaświadczenia o ubezpieczeniu
- Numery ubezpieczenia zagranicznego
Emerytury z krajów spoza UE
Jeśli pracowałeś w kraju spoza UE, sytuacja jest bardziej skomplikowana. W takim przypadku kluczowe znaczenie mają dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym. Polska ma takie umowy z wieloma krajami, m.in. z:
- USA
- Kanadą
- Australią
- Ukrainą
- Koreą Południową
- Japonią
Umowy te różnią się od siebie, ale zazwyczaj zapewniają:
- Sumowanie okresów ubezpieczenia
- Zachowanie praw nabytych
- Możliwość transferu świadczeń
W przypadku braku umowy dwustronnej, możliwość uzyskania emerytury zależy wyłącznie od przepisów danego kraju. Może to oznaczać konieczność spełnienia surowszych warunków lub nawet utratę prawa do świadczeń.
Opodatkowanie emerytur zagranicznych
Ważnym aspektem, który należy wziąć pod uwagę, jest opodatkowanie emerytur zagranicznych. W większości przypadków zastosowanie mają umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zgodnie z nimi:
- Emerytury są zazwyczaj opodatkowane w kraju zamieszkania emeryta
- W niektórych przypadkach emerytury mogą być opodatkowane w kraju źródła (kraj, który wypłaca świadczenie)
Zawsze warto skonsultować się z doradcą podatkowym, aby uniknąć podwójnego opodatkowania i prawidłowo zgłosić dochody w zeznaniu rocznym.
Najczęstsze problemy i wyzwania
Uzyskanie emerytury zagranicznej wiąże się z pewnymi wyzwaniami:
- Bariera językowa - komunikacja z zagranicznymi instytucjami może być utrudniona
- Udokumentowanie okresów pracy - brak dokumentów potwierdzających zatrudnienie może utrudnić przyznanie świadczenia
- Długi czas oczekiwania - procedura może trwać nawet kilkanaście miesięcy
- Różnice w systemach emerytalnych - różne kraje mają różne zasady obliczania świadczeń
Jak Plexes może pomóc?
Nasza firma specjalizuje się w doradztwie dotyczącym emerytur zagranicznych. Oferujemy:
- Kompleksową analizę sytuacji klienta
- Pomoc w kompletowaniu dokumentów
- Wypełnianie formularzy w odpowiednich językach
- Reprezentowanie klienta przed instytucjami zagranicznymi
- Monitorowanie postępu sprawy
- Wsparcie w przypadku decyzji odmownych i odwołań
Przykład z praktyki
Pan Jan pracował 15 lat w Polsce, 12 lat w Niemczech i 5 lat w Holandii. Po osiągnięciu wieku emerytalnego zgłosił się do nas o pomoc. Przygotowaliśmy komplet dokumentów i złożyliśmy wniosek w ZUS. Po 10 miesiącach Pan Jan otrzymał trzy decyzje emerytalne: z Polski, Niemiec i Holandii. Łączna kwota emerytury była o 40% wyższa niż gdyby pobierał świadczenie tylko z Polski.
Podsumowanie
Emerytura zagraniczna to prawo, a nie przywilej. Jeśli pracowałeś legalnie za granicą i odprowadzałeś składki, należy Ci się świadczenie emerytalne. Warto o to zadbać, ponieważ może to znacząco zwiększyć Twój dochód na emeryturze.
Pamiętaj, że:
- Wniosek składasz w jednym miejscu (kraju zamieszkania)
- Każdy kraj wypłaca część emerytury proporcjonalną do okresu ubezpieczenia
- Warto zachować wszelkie dokumenty związane z pracą za granicą
- Procedura jest długotrwała, więc warto rozpocząć ją z wyprzedzeniem
Jeśli masz pytania dotyczące Twojej konkretnej sytuacji, zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami.